Chàm quả cong (Indigofera tinctoria, indigo naturalis)

Chàm quả cong (danh pháp hai phần: Indigofera tinctoria, đồng nghĩa: I. sumatrana) là loài cây chàm phổ biến nhất trong số khoảng 700 loài chàm. Loài này là một trong các nguồn cung cấp nguyên thủy của thuốc nhuộm màu chàm. Nó sinh sống trong khu vực nhiệt đới và ôn đới của châu Á, cũng như một phần của châu Phi, nhưng nguồn gốc của nó là không rõ do nó đã được gieo trồng trên khắp thế giới trong nhiều thế kỷ. Ngày nay, phần lớn các loại thuốc nhuộm được sản xuất bằng phương pháp tổng hợp, nhưng thuốc nhuộm từ I. tinctoria vẫn còn tồn tại, được đưa ra thị trường với tên gọi tiếp thị là chất nhuộm màu tự nhiên. Loài này cũng được trồng rộng khắp như là loại cây che phủ để cải tạo đất.

Cây chàm là dạng cây bụi cao khoảng 0,5-2 mét. Nó có thể là cây một năm, hai năm hay lâu năm, phụ thuộc vào khí hậu nơi nó sinh sống. Nó có các lá kép lông chim lẻ với 7-15 lá chét tròn màu lục nhạt và chùm hoa màu hồng hay tím. Do nó là cây thuộc họ Đậu (Fabaceae) nên nó được luân canh trên đồng để cải tạo đất, tương tự như các loài cây khác cùng thuộc họ Đậu, chẳng hạn như cỏ linh lăng (Medicago sativa) và các loài đậu, đỗ khác (Vicia spp., Vigna spp., Cicer spp., Pisum spp. v.v).

Thuốc nhuộm màu chàm tự nhiên thu được từ chế biến lá và/hoặc thân cây chàm. Nó được ngâm trong nước và lên men nhằm chuyển hóa một glicozit có tự nhiên trong cây chàm là indican thành chất màu chàm (indigotin). Phần kết tủa từ dung dịch lá (thân) đã lên men được trộn lẫn với các bazơ mạnh như xút ăn da, vôi tôi rồi ép thành bánh, sấy khô và tán thành bột. Bột chàm sau đó được trộn lẫn với các chất khác nhau để tạo ra các sản phẩm có tông màu từ lam tới tía.

Tại Việt Nam, thuốc nhuộm màu chàm được sử dụng để nhuộm vải rất bền màu, và nó được nhiều dân tộc miền núi phía bắc ưa chuộng. Việc chế biến thuốc nhuộm chàm ở mỗi dân tộc có khác nhau, nhưng đều dựa trên nguyên lý cơ bản như trên. Chẳng hạn, người Dao lấy thân, lá chàm ngâm cho rục, vắt nước, đem lọc, thêm vôi, nước tro tạo thành thứ nước sánh, để lắng thành bột mịn gọi là cao chàm; khi nhuộm cho thêm nước lá ngải, nước tro, rượu rồi nhúng vải nhiều lần đến khi có màu vừa ý. Rễ và bột cây chàm còn dùng làm thuốc chữa sốt, giải độc, lợi tiểu.

Cây chàm có công dụng chữa bệnh da mạn tính

Cây chàm  (Indigofera tinctoria, indigo naturalis) là một loại cây bụi, họ Đậu (Fabaceae),cao 50 - 70 cm. Lá kép lông chim lẻ, 7 - 15 lá chét tròn. Hoa màu đỏ vàng. Cây có chứa glucozit inđican (C₂₄H₇₂O₆) , chất này oxi hoá trong không khí thành inđigo màu xanh đậm hơi ngả tím đen dùng làm thuốc nhuộm vải rất bền,

Trong y học cổ truyền rễ và bột indigo naturalis được dùng làm thuốc chữa sốt, giải độc, lợi tiểu .Theo nghiên cứu mới đây tại Đài loan thì  indigo naturalis  rất hiệu nghiệm trong việc trị bệnh vảy nến (psoriasis). 

Vảy nến là một bệnh da mạn tính mà hiện nay chưa có cách chữa dứt bệnh mà chỉ có một vài phương cách làm thuyên giảm. Khi mắc bệnh này, trên da (thường là ở cánh tay, khuỷu tay và ống chân) có xuất hiện những mảng vảy cá (plaques) lúc đẩu mầu đỏ sau chuyển sang mầu trắng bạc

Theo báo cáo đăng trên Archives of Dermatology thử nghiêm lâm sàng  thực hiện trên 42 bệnh nhân mắc bệnh vảy nến ít nhất được hai năm đã chứng tỏ là indigo naturalis dùng dưới dạng pomát (ointment) tỏ ra an toàn và hiệu nghiệm. Bác sĩ Yin-Ku Lin thuộc Đại học Taoyuan (Đài loan), trưởng nhóm nghiên cứu nói “ Loại thuốc steroid hiện đang dùng có thễ gây những phàn ứng phụ như làm mỏng da, còn chất indigo naturalis này có phản ứng phu ít hơn nhiểu”. Thậy vậy không có bệnh nhân nào trong nhóm thử nghiệm bị phản ứng phụ nghiêm trọng, ngoại trừ một vài người bị dị ứng da nhẹ.

Trong thử nghiệm, pomát indigo naturalis đươc bôi lên một bên cơ thể của bệnh nhân còn bên kia cơ thể thì bôi pla-xơ-bô (thuốc vờ) Kết quả cho thấy là tình trạng các tổnthương  có bôi pomát indigo naturalis đã cải thiện 81 phẩn trăm, trong khi đó các tốn thương bôi thuốc pla-xơ-bô chỉ thuyên giàm 26 phần trăm. Trong số các bệnh mà các tổn thương đã đưoc bôi indigo naturalis thì 25 người lành bệnh hoàn toàn hoặc gẩn như hoàn toàn.

Theo các nhà nghiên cứu thì Indigo naturalis sử dụng lâu dài có thể có tác dụng kích thích lên hệ dạ dày-ruột non và gây trở ngại cho gan. Hiện nay, các nghiên cứu hãy còn đang tiếp diễn đễ tìm cách cải thiện sự hấp thu của loại pomát này