Cây tía tô có nơi gọi là cây tử tô, toàn bộ cây tía tô (thân, cành, lá, hạt) đều có thể dùng làm thuốc chữa bệnh. Có thể dùng tươi hoặc phơi khô. Kinh nghiệm dân gian thường dùng lá tía tô để làm lá xông cho ra mồ hôi, chữa cảm mạo.
Tía tô còn được dùng khi bị ngộ độc thức ăn, nôn mửa đau bụng do ăn cua cá. Quả tía tô (tử tô tử) có tác dụng chữa ho, khử đờm, hen suyễn, tê thấp. Sau đây xin giới thiệu một số bài thuốc chữa bệnh có dùng tía tô:
- Chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu, đau các khớp xương, dùng bài Sâm tô ẩm gồm: tía tô 20g; nhân sâm 20g; trần bì 20g; chỉ xác 20g; cát cánh 20g; cam thảo, mộc hương, bán hạ, can khương, tiền hồ mỗi vị 20g. Sắc với 600ml nước lấy 200ml thuốc, chia 3 lần uống trong ngày.
- Chữa cảm lạnh (cảm phong hàn): biểu hiện gai rét, sợ gió, sợ lạnh, sốt nhẹ, đau nhức khắp mình mẩy, nhức đầu, hắt hơi, sổ mũi, nước mũi trong và loãng, không có mồ hôi. Lá tía tô, bạc hà, kinh giới, cam thảo dây, hành hoa, mỗi thứ một nắm, thêm một lát gừng, hãm nước sôi uống trong ngày. Hoặc tía tô, bạc hà, kinh giới đều 10g; bạch chỉ, địa liền đều 6g; vỏ quýt 5g; gừng tươi 3 lát. Sắc uống ngày một thang, uống 3 ngày.
Tía tô còn được dùng khi bị ngộ độc thức ăn, nôn mửa đau bụng do ăn cua cá. Quả tía tô (tử tô tử) có tác dụng chữa ho, khử đờm, hen suyễn, tê thấp. Sau đây xin giới thiệu một số bài thuốc chữa bệnh có dùng tía tô:
- Chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu, đau các khớp xương, dùng bài Sâm tô ẩm gồm: tía tô 20g; nhân sâm 20g; trần bì 20g; chỉ xác 20g; cát cánh 20g; cam thảo, mộc hương, bán hạ, can khương, tiền hồ mỗi vị 20g. Sắc với 600ml nước lấy 200ml thuốc, chia 3 lần uống trong ngày.
- Chữa cảm lạnh (cảm phong hàn): biểu hiện gai rét, sợ gió, sợ lạnh, sốt nhẹ, đau nhức khắp mình mẩy, nhức đầu, hắt hơi, sổ mũi, nước mũi trong và loãng, không có mồ hôi. Lá tía tô, bạc hà, kinh giới, cam thảo dây, hành hoa, mỗi thứ một nắm, thêm một lát gừng, hãm nước sôi uống trong ngày. Hoặc tía tô, bạc hà, kinh giới đều 10g; bạch chỉ, địa liền đều 6g; vỏ quýt 5g; gừng tươi 3 lát. Sắc uống ngày một thang, uống 3 ngày.
Cây và vị thuốc tía tô.
- Chữa viêm phế quản cấp tính do phong hàn:
tía tô 12g; xuyên khung 6g; bạch chỉ, rễ chỉ thiên đều 8g; lá hẹ, kinh giới đều 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
Hoặc dùng bài Hạnh tô tán gồm: hạnh nhân, tiền hồ, tô diệp đều 10g; phục linh, bán hạ chế, chỉ xác, cam thảo đều 6g; cát cánh 8g; trần bì 4g; gừng 3 lát; đại táo 4 quả, tán bột. Mỗi ngày uống 15-20g, chia 2 lần.
- Chữa mất tiếng do ngoại cảm, phong hàn: tử tô, bán hạ đều 8g; kinh giới, tang diệp, tang bạch bì, địa cốt bì đều 12g; trần bì 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Trị sởi (giai đoạn sởi chưa mọc): tử tô 8g; kinh giới, bạc hà, củ sắn dây, cam thảo dây đều 12g; lá tre 8g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.
- Chữa trúng độc đau bụng do ăn cua cá, dùng bàiTử tô giải độc thang gồm: lá tía tô 10g, sinh khương (gừng tươi) 8g, cam thảo 4g. Cho 600ml nước, sắc còn 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày, uống khi còn nóng; hoặc giã lá tía tô tươi vắt lấy nước uống; có thể dùng lá tía tô khoảng 10g, sắc lấy nước uống.
- Chữa sưng vú: tía tô 10g, sắc lấy nước uống, bã đắp vào vú.
tía tô 12g; xuyên khung 6g; bạch chỉ, rễ chỉ thiên đều 8g; lá hẹ, kinh giới đều 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
Hoặc dùng bài Hạnh tô tán gồm: hạnh nhân, tiền hồ, tô diệp đều 10g; phục linh, bán hạ chế, chỉ xác, cam thảo đều 6g; cát cánh 8g; trần bì 4g; gừng 3 lát; đại táo 4 quả, tán bột. Mỗi ngày uống 15-20g, chia 2 lần.
- Chữa mất tiếng do ngoại cảm, phong hàn: tử tô, bán hạ đều 8g; kinh giới, tang diệp, tang bạch bì, địa cốt bì đều 12g; trần bì 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
- Trị sởi (giai đoạn sởi chưa mọc): tử tô 8g; kinh giới, bạc hà, củ sắn dây, cam thảo dây đều 12g; lá tre 8g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.
- Chữa trúng độc đau bụng do ăn cua cá, dùng bàiTử tô giải độc thang gồm: lá tía tô 10g, sinh khương (gừng tươi) 8g, cam thảo 4g. Cho 600ml nước, sắc còn 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày, uống khi còn nóng; hoặc giã lá tía tô tươi vắt lấy nước uống; có thể dùng lá tía tô khoảng 10g, sắc lấy nước uống.
- Chữa sưng vú: tía tô 10g, sắc lấy nước uống, bã đắp vào vú.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét