U xơ tuyến tiền liệt và điều trị

Tôi năm nay 63 tuổi, từ trước tới nay không bị bệnh tật gì cả. Mọi sinh hoạt gần như bình thường, tập thể dục thể thao đều đặn. Khoảng 3 - 4 tháng nay tôi bắt đầu thấy hiện tượng đi tiểu khó, lúc đầu chỉ 1 chút, nhưng sau đó cứ tăng dần, tia nước tiểu không còn được mạnh như trước đây nữa. Tôi đi khám được bác sĩ cho biết bị u xơ tuyến tiền liệt. Vậy xin hỏi quý báo, u xơ tuyến tiền liệt là gì? Cách điều trị cũng như phòng bệnh như thế nào?

Hoàng Trọng Lâm (Quảng Ninh)

Tuyến tiền liệt là một cơ quan nhỏ có kích thước khoảng 2 cm đường kính, nằm dưới bàng quang (nơi chứa đựng nước tiểu) và bao bọc xung quanh niệu đạo (là ống dẫn nước tiểu ra khỏi bàng quang của nam giới). Chính vì tuyến bao quanh niệu đạo nên nếu bị phì đại tuyến tiền liệt sẽ gây cản trở dòng nước tiểu từ bàng quang ra niệu đạo; làm xuất hiện các triệu chứng rối loạn về tiểu tiện (đái khó, tia nước tiểu yếu, đái dắt, đái đêm nhiều lần...). Nếu nặng có thể gây bí đái mạn tính dẫn đến viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu thậm chí suy thận. Người bệnh thường đến khám khi xuất hiện các triệu chứng về rối loạn tiểu tiện, hoặc bí đái cấp tính.
U xơ tuyến tiền liệt không phải là bệnh lý ác tính, mà là sự phì đại lành tính của tuyến tiền liệt xảy ra ở nam giới lớn tuổi do đó còn gọi là phì đại tuyến tiền liệt lành tính.U xơ tuyến tuyền liệt nhìn chung thường bắt đầu vào độ tuổi trung niên, tiến triển từ từ và thường chỉ gây ra triệu chứng sau tuổi 50.Theo thống kê ở Việt Nam ta hiện nay có tới 45% đến 70% số nam giới trong độ tuổi từ 45 - 75 mắc căn bệnh này, tuổi càng cao thì tỷ lệ mắc bệnh càng lớn. Còn tại Hoa Kỳ hơn một nửa đàn ông độ tuổi từ 60 đến 70 và khoảng 90% ở độ tuổi từ 70 đến 90 có triệu chứng của u xơ tuyến tiền liệt. Do vậy tuổi của bác bị u xơ tuyến tiền liệt cũng là hoàn toàn bình thường.
Làm thế nào phát hiện u xơ tuyến tiền liệt?
Để phát hiện u xơ tuyến tiền liệt (UXTTL), thông thường nhất là áp dụng 2 phương pháp: siêu âm tiền liệt tuyến và thăm khám tuyến tiền liệt qua đường hậu môn. Ngoài ra còn có các phương pháp thăm dò hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ hạt nhân... Nhưng siêu âm là phương pháp phổ thông và tiện dụng nhất, người bệnh cần nhịn đi tiểu để cho bàng quang căng to thì đánh giá tuyến tiền liệt mới chính xác được. Siêu âm không những đánh giá về mặt hình thể mà còn giúp đánh giá được khối lượng của tuyến tiền liệt, kích thước, tính chất (âm đồng đều hay không đồng đều...) và đo được lượng nước tiểu tồn dư trong bàng quang (sau khi người bệnh đi tiểu hết) để đánh giá mức độ ảnh hưởng của bệnh.
Điều trị và theo dõi UXTLT như thế nào?
Không phải tất cả các bệnh nhân bị u xơ tuyến tiền liệt đều phải điều trị.
Những người không bị ảnh hưởng nhiều bởi các triệu chứng của UXTLT thì thường không điều trị nhưng phải được kiểm tra định kỳ để xem tình trạng bệnh có trở nên xấu đi hay không, đặc biệt cần xét nghiệm PSA để xem có bị ung thư tuyến tiền liệt hay không mà xử trí kịp thời.
- Điều trị nội khoa: với những người có triệu chứng rối loạn về tiểu tiện ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày thì trước mắt phải điều trị nội khoa. Các thuốc được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là thuộc nhúm ức chế alpha 1 có tác dụng làm giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt và cổ bàng quang giúp làm giảm bớt tình trạng tắc nghẽn niệu đạo do phì đại tuyến tiền liệt ví dụ alfuzosin (Xatral), terazosin (Hytrin), doxazosin, prazosin và tamsulosin. Các thuốc ức chế alpha 1 không làm “tiêu” bướu mà chỉ giúp tiểu dễ do cổ bàng quang và niệu đạo dễ mở rộng khi đi tiểu. Thuốc này cũng làm giãn một số cơ vòng khác trong cơ thể và gây tác dụng phụ như giảm huyết áp. Chưa có thuốc nào được chứng minh là làm bướu nhỏ đi. Ngoài ra còn một số thuốc khác như các thuốc kháng androgen như ức chế men 5-alpha-reductase nh­ finasteride (Proscar) và dutasteride thường được dùng phối hợp với thuốc trên để làm giảm triệu chứng. Tác dụng phụ của thuốc bao gồm giảm ham muốn tình dục, các vấn đề về cương dương hay phóng tinh.
- Điều trị bằng ngoại khoa hầu như là để giảm triệu chứng. Hiện nay phổ biến nhất là áp dụng phương pháp cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng nội soi qua đường niệu đạo. Khi tiền liệt tuyến quá to, không sử dụng được phương pháp cắt nội soi thì phải mổ bóc UXTTL.
TS. Linh An