Cảm ơn Dược Sỉ Trần Việt Hưng về bài viết rất giá trị của ông . Cảm ơn thật nhiều .
Vietnamese named : Lô Hội, Nha Đam
English names :
Scientist name : Aloe Vera (L.) Burm f.
Synonyms : Aloe barbadensis
Family : Asphodelaceae. Họ Lô Hội ( Lan Nhật Quang )
Searched from :
**** TVVN.ORG
tvvn.org/forum/showwiki.php?title=Chapter:L%C6%B0_H%E1%BB...
LƯ HỘI (ALOE): Cây thuốc vượt khỏi sự phân cách giữa Đông và Tây Y
Dược Sĩ Trần Việt Hưng
Một trong những dược-thảo đã vượt được hàng rào ngăn cách giữa Đông và Tây Y, để được mọi ngành Y-học cùng xử dụng là Lư Hội. Ngay cả Hoa-Kỳ, vốn được xem là một nước chậm tiến trong việc dùng thảo mộc để chữa bệnh, cũng đã dùng Lư Hội trong nhiều dược phẩm và mỹ phẩm. Hơn nữa nhiều nhà nghiên cứu Mỹ đã phải khuyên dân Mỹ là mỗi nhà nên trồng một cây để vừa làm cảnh và vừa làm thuốc dùng khi cần cấp cứu vì phỏng!
TÊN KHOA HOC:
Aloe vera hoặc Aloe barbadensis thuộc Họ Thực vật Aloeaceae (Liliaceae) . Tên Aloe vera được chính thức công nhận bởi Quy ước Quốc tế về Danh xưng thực vật (International Rules of Botanical Nomenclature), và A. barbadensis được xem là một tên đồng nghĩa.
Tuy nhiên trong Danh Mục Cây thuốc của WHO, Aloe được xem là tên chung của khá nhiều loài khác nhau như Aloe chinensis, A. elongata, A. indica, A. officinalis.. ..ngoài ra một loài Aloe khác Aloe ferox cũng được chấp nhận là một cây cung cấp nhựa Aloe.
Mỹ gọi cây Aloe vera dưới tên Curacao Aloes, còn Aloe ferox dưới tên Cape Aloes.
Pháp gọi dưới những tên : Aloe de Curacao, Aloe du Cap
Đông y gọi là Lư-hội (Lu-hui)
Tổ chức WHO cũng liệt kê tên gọi của Lư-Hội tại các nước với 78 danh xưng khác nhau..
Tại Việt Nam, cây được gọi là Lô-hội hoặc Nha Đảm, Lưỡi Hổ
LỊCH SỬ và ĐĂC TÍNH THỰC VẬT:
Lư hội đã được dùng làm thuốc trị bệnh từ khi chưa có lịch sử. Sách thuốc cổ Ai-cập (3500 năm trước Tây lịch) đã chỉ dẫn cách dùng Lư-hội để trị nhiễm trùng, các bệnh ngoài da và làm thuốc nhuận trường, trị táo bón.
Lư-hội đã được vẽ và mô tả trên các bản văn làm bằng đất sét tại Mesopotamia từ năm 1750 trước Tây lịch như một cây thuốc.
Tên ''Aloe'' có thể phát xuất từ chữ Ả-rập ''Alloeh'' với ý nghĩa là một' chất đắng và óng ánh'.
Lư-hội là một cây thuốc, không thuộc loại ma-túy, nhưng đã gây ra cả một cuộc chiến tranh : Khi Đại đế Alexander chinh phục Ai cập vào năm 332 trước Tây lịch, Ông đã nghe nói đến một cây thuốc có khả năng trị vết thương thần kỳ tại một hòn đảo tên là Socotra, ngoài khơi Somalia, và để lấy cây này về làm thuốc cho quân của mình, đồng thời ngăn chặn địch quân không cho họ chiếm được cây thuốc này, Ông đã gửi hẳn một đoàn quân đi chiếm hòn đảo (có lẽ là Madagascar gày nay).. và cây này chính là Lư-hội.
Cũng nên ghi nhận là tên của dược chất 'Aloe' được ghi trong Phúc Âm Thánh Gioan (19 : 39-40) dùng để ướp xác Chúa Jesus không phải từ Lư-hội, nhưng từ một cây khác gọi là Aloewood. (Cây này được Người Việt Nam gọi là cây Gió Bầu cung cấp 2 hương liệu quý : Trầm Hương và Kỳ Nam)
Y-sĩ trứ danh người Hy Lạp, Ông Dioscorides đã dùng Lư-hội để trị vết thương ngoài da, bệnh trĩ, vết ung loét và cả rụng tóc. Y sĩ La-mã Pliny đã biết dùng Lư-hội để trị táo bón.
Các nhà buôn Ả rập đã đem Lư-hội từ Tây Ban Nha sang các nước Á đông trong khoảng Thế kỷ thứ 6 và từ đó Y-học Ayuravedic biết dùng Lư-hội để trị bệnh ngoài da, ký sinh trùng đường ruột và cả đau bụng khi có kinh.
Tuy Lư-hội có nguồn gốc từ Phi châu, nhưng sau đó đã được đưa sang trồng tại Mỹ châu, nhất là vùng West-Indies và dọc bờ biển Venezuela. Trong Thế kỷ 19, đa số Aloe xuất cảng sang Âu châu đều từ các đồn điền tại West-Indies thuộc địa của Hòa Lan (tại các đảo Aruba và Barbados), qua hải cảng Curacao, nên được gọi là Curacao Aloe, Barbados Aloe.. Các Aloe của Phi châu như Cape Aloe, Uganda Aloe, Natal Aloe.. được gọi chung dưới tên thương mãi Zanzibar Aloe..
Trong những năm gần đây Hoa Kỳ đã trồng khá nhiều Aloe vera tại Florida, Texas và Arizona do ở nhu cầu chất nhày (gel) trích từ Aloe để làm mỹ phẩm tăng cao.
Lư-hội thuộc loại cây nhỏ, gốc thân hóa gỗ, ngắn. Lá không có cuống, mọc vòng rất sát nhau, màu từ xanh nhạt đến xanh đậm, hẹp nhưng mập mọng chứa nước; mép lá có răng cưa thô như gai nhọn, mặt trên lõm có nhiều đốm không đều dài từ 30-60 cm. Cụm hoa dài đến 1m , mọc dạng chùm dài manh nhiều hoa, lúc non mọc đứng sau rủ xuống, hoa màu vàng dài cỡ 3-4 cm. Quả hình trứng khi non màu xanh, đổi thành nâu khi già.
Cây Lư-hội rất dễ trồng trong nhà vì cây ít cần nước và ít cần chăm sóc. Cây tuy thích ánh sáng mặt trời nhưng cũng chịu được bóng mát và đất cằn cỗi. Cây không chịu được úng nước và nhiệt độ lạnh dưới 40 oF, do đó tại Vùng Tây-Bắc Hoa Kỳ nên đem cây vào trong nhà khi mùa Đông đến. Aloe ó thể trồng bằng chồi non rất dễ dàng. Trong số hơn 300 loài Aloe, ngoài Aloe vera , Aloe ferox.. dùng làm thuốc, còn môt loài được dùng làm cây cảnh rất đẹp..như Aloe variegata (Lô-hội mỏ két) , hoa màu đỏ ; Aloe macu lata (Lô-hội vằn) , hoa màu da cam...
THÀNH PHẦN HÓA HOC :
Lư-hội (Aloe vera) là nguồn cung cấp 2 dược liệu khác hẳn nhau.
Dược liệu thứ nhất là một chất nhựa (Latex)
Ngay dưới lớp biểu bì hay 'da' mỏng của là cây Lư-hội có những tế-bào đặc biệt gọi là pericyclic cells, chứa một chất nước cốt (juice) , sau khi chảy ra, tự cô đặc lại ở nhiệt độ bình thường, màu vàng rất đắng. Chất nước cốt tự khô này chứa các hoạt chất hydroanthrone :
Các chuyển hóa chất Hydroanthracene , mà những chất quan trọng nhất là Aloin A và B (từ 25 đến 40 %) ( Hỗn hợp Aloin A và B còn được gọi là Barbaloin) ; Hydroxy- AloinA và B (từ 3 đến 4 %); một ít Aloe-emodin và Chrysophanol.
Các chuyển hóa chất Chromones gồm 8-C-Glycosyl chromone ( hay Aloeisin) ( khoảng 30 %) và các Aloeresin A và B.
Dược liệu thứ 2 là một chất nhày (Gel).
Chất nhầy này có thể lấy bằng cách nghiền các tế bào nhày nằm phía trong của lá Lư-hội tươi. Chất nhày này chứa một loại Polysaccharide gồm : Pectin,, Hemicellulose, Gluco mannan, Acemannan và các chuyển hoá chất mannose.
Trong Lư-hội còn có thêm những chất khác như :
Phân hóa tố : Bradykinase.
Các amino-acids, Lipids, Sterols (Lupeol, Campesterol Beta-sitosterol).
Tannins
Hợp chất hữu cơ loại Magnesium lactate,
Một chất kháng-prostaglandins.
DƯỢC TÍNH và CÁCH SỬ DỤNG
Lư hội trong Đông Y
Đông Y cổ truyền dùng Lư-hội dưới dạng chất chất nhựa từ lá cô-đặc. Dược liệu được lấy từ các loài Aloe vera var chinensis hay A. ferox trồng tại các tỉnh phía Nam Trung Hoa. Theo Đông Y thì Lư hội có vị đắng, tính hàn tác dụng vào các kinh mạch thuộc Can, Vị và Đại trường.
Lư-hội có tác dụng hạ Hỏa, tống ứ : dùng để trị táo bón, chóng mặt, mắt đỏ và tinh thần cáu kỉnh do ở 'Nhiệt' ứ. Đông dược dùng chung với Chu-sa (Cinnabaris =zhu sha) để trị táo bón kinh niên do ở nhiệt ứ.
Lư-hội diệt được ký-sinh trùng, và bổ được Vị : trị được trẻ em chậm phát triển vì sán lãi.
Lư-hội 'thanh nhiệt' và làm mát Gan : trị các chứng đau hạ vị, chóng mặt, nhức đầu, ù tai, cáu bực, bón và sốt nóng do ở Nhiệt tại Can kinh . Lư-hội được dùng chung với Rễ Long-đởm ( Radix Gentianae Longdan cao =long-dan-cao) và Hoàng cầm (Radix Scutellariae Baicalensis)
Liều dùng trong Đông Y : từ 0.3-1.5 gram dưới dạng viên , hoàn hoặc bột ( không công hiệu khi dùng dưới dạng thuốc sắc)
Lư-hội trong TÂY Y
Tây-Y xử dụng Lư hội như hai loại dược phẩm khác hẳn nhau : Aloe gel và Nhựa Aloe.
Khả năng trị liệu của Aloe gel :
Tác dụng trị Phỏng và giúp làm lành vết thương :
Khả năng của Aloe gel trong việc giúp trị lành các vết thương đã được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1935 khi Tạp chí Y khoa Mỹ công bố trường hợp một phụ nữ bị phỏng vì tia X được trị lành bằng cách đắp chất nhày lấy trực tiếp từ một cành lá Aloe.
Sau đó các tác dụng của Aloe gel trên vết thương và vết bỏng đã được nghiên cứu rất kỹ tại khắp nơi trên thế giới, riêng công trình nghiên-cứu tại ĐH Texas (Galverton) đã ghi nhận : Aloe gel có thể :
• đi sâu vào mô tế bào.
• có tác dụng làm tê tế bào.
• diệt vi-khuẩn, siêu vi-khuẩn và ngăn sự phát triển của nấm gây bệnh.
• chống sưng.
• làm giãn nở các vi mạch máu , giúp đưa máu về nuôi dưỡng các tế bào bị hư-hại.
Tác dụng chống sưng của Aloe gel đã được giải thích bằng 3 cơ-chế sinh học (Journal of the American Pediatric Medical Association No 84-1994)
Phân hóa tố Bradykinase (loại Carboxypeptidase) trong Aloe gel có thể ức chế tác dụng gây đau nhức của Bradykinin.
Magnesium lactate có khả năng ngăn cản tiến trình tạo Histamin.
Khi có sự hiện diện của Aloe gel, các chất Thromboxane B2 và Prostaglandin F2 ( các chất gây ra sưng và đau nhức) đều giảm bớt.
Hợp chất loại Sterol (Lupeol) trong Aloe gel có tác dụng chống sưng rất mạnh.
Aloe gel đã được chứng minh là có tác dụng ngăn chặn được sự phát triển của các vi trùng Mycobacterium tuberculosis ( bệnh lao) , Staphyloccoccus aureus, Strepto coccus pyogenes (gây mụn nhọt), Salmonella paratyphi, Pseudomonas, Escherichia coli...và các loại nấm gây bệnh như Candida albicans, Trichophyton (nấm trên tóc), và cả siêu vi Herpes.
Các thử nghiệm lâm sàng ghi nhận Aloe gel giúp vết thương mau lành (International Journal of Dermato logy No 30-1991) : Trong thử nghiệm 'in vivo' Aloe gel tạo mau lành bằng kích hoạt trực tiếp hoạt tính của các thực bào (macrophages) và fibroblasts. Sự kích hoạt Fibroblast làm gia tăng các sự tổng hợp collagen và proteoglcan..giúp sửa chữa các hư hỏng nơi mô tế bào..Tác dụng này có lẽ do ở các polysaccharides loại mannose : Chất mannose-6-phosphate có lẽ là chất chính tác dụng bằng cách kết dính nơi các thụ thể của các yếu tố tăng trưởng trên bề mặt của các fibroblast và do đó gia tăng họat tính của chúng.
Hơn nữa, Acemannan, một hợp chất phức tạp trong lá Aloa cũng cho thấy có khả năng giúp vết thương chóng lành và giảm được các phản ứng tác hại của tia phóng xạ trên da (International Journal of Radiation oncology, biology and physiology Nọ15-1995) Cơ chế tác dụng này gồm 2 mặt : trước hết Acemannan là một tác nhân kích hoạt thực bào rất mạnh và do đó kích thích sự phóng thích các cytokines, và thứ đến là các yếu tố tăng trưởng có thể kết dính trực tiếp với acemannan, tạo sự ổn định và kéo dài khả năng kích ứng tạo mô tế bào.
Tác dụng trị phỏng :
Các vết phỏng cấp 1 và 2 khi được chữa trị bằng Aloe gel cho thấy thời gian lành vết thương nhanh hơn, đồng thời vết thẹo cũng nhỏ hơn (Journal of burn care and rehabilitation No 3-1982). Tác dụng này được cho là do ở Allantoin trong gel. Aloe gel cũng khá hữu hiệu trong các trường hợp vết thương ngoài da do băng giá (frost bite) và cả cháy da vì phơi nắng quá độ: khi phân tách tác dụng trên vết thương..cho thấy Aloe gel tác dụng như một chất ức chế Thromboxane A2, một chất trung gian gây tiến trình hư hại mô tế bào..
- Trong trường hợp Phỏng thông thường, vấn đề quan trọng nhất là phải .. chữa ngay, càng sớm càng tốt, và điều tốt nhất là dùng ngay một lá Lư-hội tươi làm thuốc.. và đây là tiến trình cần làm :
Trước hết làm lạnh ngay vùng bị phỏng bằng cách cách ngâm trong nước lạnh hoặc nước đá chừng 1 phút ( lạnh có tác dụng làm tê, làm ngưng cảm giác đau và ngăn chặn sự lan tràn của vết thương).
Cắt một lá Aloe tươi, thành từng đoạn và khía một đường sâu, bóc lớp vỏ ngoài và thoa chất nhày ngay vào vết thương, để chất nhày tự khô lại trên vết thương. Có thể lập lại vài lần nếu cần.
Tác dụng trị Nấm nơi bộ phận sinh-dục :
Tuy những thử nghiệm trong ống nghiệm cho thấy Aloe gel có thể làm Candida albicans (thủ phạm gây bệnh Nấm nơi bộ phận sinh dục phụ-nữ = Yeast infection) ngưng tăng trưởng. Nhưng các kết quả này chưa được FDA chấp nhận.
Khả năng kích thích Hệ Miễn nhiễm và trị một vài loại Ung thư :
Các nhà nghiên cứu tại Đại-học Y-Khoa Tokyo đã tìm thấy những lectin trong Aloe gel có khả năng kích thích Hệ Miễn nhiễm gia tăng sự sản xuất các Thực bào có thể diệt được các vi-khuẩn và tế bào ung thư.
Các nghiên cứu tại Nhật và Hòa Lan cho rằng các hợp chất trong Aloe gel có thể giúp gia tăng sự hoạt động của Hệ miễn nhiễm bằng cách trung-hòa được các hóa chất độc hại từ các tế bào hư hỏng và nhờ đó giúp bảo vệ được các tế bào khác còn nguyên vẹn.
Một nghiên cứu khác tại Trung Tâm Y-học thuộc Viện ĐH Texas (San Antonio), khi nghiên cứu tác dụng của trích tinh Aloe trên tế bào ung thư cũng cho thấy những kết quả khả quan ; tuy nhiên về tác dụng của Aloe-emodin trên tế bào ung thư leukemia thì chưa được Viện Ung Thư Quốc Gia Hoa Kỳ chấp nhận vì liều xử dụng tương đối cao, gây độc hại cho người bệnh.
Aloe gel và Bệnh tiểu đường :
Một thử nghiệm tại Âu châu cho thấy Aloe gel có khả năng làm hạ đường trong máu nơi thú vật. Và thử nghiệm tại Thái Lan (1996) trên 72 người tiểu đường, tuổi từ 35 đến 60, uống một dung dịch Aloe gel, sau 1 tuần lễ, lượng đường trong máu giảm rõ rệt, và tiếp tục giảm đều trong 35 ngày sau đó; nồng độ triglycerides cũng giảm theo vớI nồng độ đường (Phytomedicine No 3-1996).
Aloe gel trong Mỹ phẩm :
Aloe gel được dùng trong nhiều mỹ-phẩm, nhất là những Kem thoa ngoài da : Nữ hoàng Cleopâtre đã từng dùng Aloe gel để thoa da cho bóng, nhưng muốn có một làn da đẹp nên dùng Aloe gel tươi, lấy ngay từ lá, vì đa số các loại gel 'ổn định hóa' (stabilized gel) dùng trên thị trường trong các Kem thoa và Dầu gội đầu (Shampoo) lại..không hề có tác dụng trị liệu . Việc lựa chọn một loại Mỹ phẩm cho thật tác dụng cũng là một vấn đề khó khăn; tuy nhiên các thử nghiệm cho thấy, các chất gel ngay sau khitrích khỏi lá cây sẽ thay đổi phẩm chất rất nhanh, nên phải thêm vào ngay những chất chống oxy-hóa thích hợp. Nhiệt nóng cũng gây hư hại Gel , nên cần tránh xử dụng nhiệt ; đồng thời cũng còn phải thêm những chất chống mốc để tránh việc hư hại do vi-khuẩn, nấm mốc .Thông thường thì một nồng độ 40 % gel trở lên mới có thể có tác dụng sinh học. (Theo tiêu chuẩn của WHO thì chỉ có gel ở trạng thái tươi mới có tác dụng , và cách trích gel được làm như sau : Lấy lá tươi, rửa sạch bằng nước có chứa chlorine loãng. Tách bỏ lớp vỏ ngoài của lá kể cả các tế bào pericyclic.. Cần thận trọng đừng đựng đến các khoang màu xanh, vì có thể làm ô nhiễm gel bới các chất nhực của lá. Có thể sát trùng gel bằng phương pháp pasteurization ở 75-80 độ C trong thời-gian ít là hơn 3 phút )
Một số Nhà sản xuất Mỹ phẩm còn quảng cáo là Lư-hội có thể ngăn chặn sự lão hóa của da, nhưng thật ra Aloe gel có khả năng thấm ướt, tạo ẩm độ (moisturizing) trên da, nên làm da bớt bị nhăn. Aloe gel có thể có tác dụng kích thích sự tổng hợp các chất collagen và sợi elastin, nên có thể ngăn chặn sự hủy hoại của da trong tiến trình của sự lão suy.(International Journal of Dermatology No 30-1991
Tác dụng trị liệu của Nhựa Aloe
Tác dụng trị liệu chính thức của Nhựa Aloe được Y-học Tây phương chấp nhận là gây xổ, trị táo bón..
Tác dụng làm xổ của Nhựa Aloe do ở 1,8-dihydroan thracen glycosides, Aloin A và B. Sau khi uống Aloin A và B, không bị hấp thu nơi phần trên của ruột, sẽ bị thủy phân nơi ruột bởi các vi-khuẩn để trở thành các chất biến dưỡng có hoạt tính ( chất chính là aloe-emodin-9-anthro ne). Tác dụng xổ của Aloe thường xẩy ra 6 giờ sau khi uống, và có khi chậm đến 24 giờ sau..
Cơ chế hoạt động của Nhựa Aloe gồm 2 phần :
Kích thích nhu động ruột , gia tăng sự tống xuất và thu ngắn thời gian thực phẩm chuyển qua ruột, và làm giảm bớt sự hấp thu chất lỏng từ khối lượng phân.
Gia tăng sự thẩm thấu tế bào qua màng nhày ruột có lẽ nhờ ở ức chế các ion Na+, K+,Adenosine triphos phatase hoặc ức chế các kênh chloride.. đưa đến sự gia tăng lượng nước trong ruột già.
Việc dùng Nhựa Aloe làm thuốc nhuận trường, trị táo bón cũng là một vấn đề bàn cãi giữa Y học Hoa Kỳ và các nước Âu châu :
Các nước Âu châu, nhất là Đức, cho phép dùng nhựa Lư-hội làm thuốc xổ ( ghi trong German Commission E Mono graph) , với cách dùng là xử dụng Trích tinh khô đã được tiêu chuẩn hóa= Standardized dry extract (theo Dược điển Âu châu 2 hoặc Dược điển Anh =BP 1988) để chứa từ 19 đến 21 % các chất Hydro-Anthracen. Trích tinh này có lợi điểm là loại được các chất nhựa tạp thường gây ra các phản ứng phụ không tốt. Liều đề nghị dùng để xổ là 0.05 đến 0.1 g trích tinh khô. Tại Châu Âu, Lư hội là thành phần của các Dược phẩm như Compound Benzoin Tincture, Opobyl.. trong khi đó Aloin là thành phần của các dược phẩm Alophen, Purgoids..
Tại Hoa-Kỳ, Aloe được xem là..không nên dùng, nếu không thật cần thiết để trị táo bón; vì ngoài vị đắng, nhựa Lư-hội do chứa các hợp chất anthraquinones là những chất gây xổ bằng cách kích thích nhu động ruột, còn gây ra những phản ứng đau quặn nơi bụng và gây khó chịu cho ruột. Nếu dùng quá liều có thể đưa đến xuất huyết đường ruột và cả sạn thận. Phụ nữ có thai và cho con bú không nên dùng thuốc xổ có Aloe vì tác dụng kích thích tử cung có thể gây ra trụy thai và vì aloe đi qua sữa mẹ có thể gây hại cho trẻ bú mẹ.
Với các trường hợp táo bón, cơ quan FDA khuyến cáo nên dùng các loại dược thảo như Muồng (Senne) hoặc Cascara là những dược phẩm có tính xổ nhẹ hơn và an toàn hơn..
Aloe vera blossoms
