Thứ Tư, 6 tháng 8, 2014

Cây sài đất và công dụng chữa bệnh

Cây sài đất còn tên gọi khác như húng trám, ngổ núi, cúc nháp, cúc giáp, hoa múc…tên khoa học Wedelia chinensis (Osbeck) Merr., Họ Cúc – Asteraceae. Cây mọc hoang và trồng làm thuốc.

Sài đất là loại cỏ sống dai, mọc lan bò, thân mọc lan tới đâu rễ mọc tới đấy. Thân màu xanh có lông trắng, cứng, nhỏ. Lá gần như không cuống, mọc đối, hình bầu dục thon dài 2 đầu nhọn, có lông nhỏ cứng ở cả hai mặt. Cụm hoa hình đầu, cánh hoa màu vàng tươi. Cây mọc hoang ở nhiều tỉnh trong cả nước.
Lưu ý sài đất dễ bị nhầm với cây lỗ địa cúc ở Trung Quốc (W.prostrata hemsley). Cây lỗ địa cúc có lá ngắn hơn, hoa màu vàng nhạt, quả bé không có lông, ở đầu không thu hẹp, không có vòng lồi lên, và đầu cụt.

1.Cây sài đất và công dụng chữa bệnh

Sài đất được dùng toàn cây tươi hoặc khô (bỏ rễ) để chế biến thuốc. Thu hoạch quanh năm, tốt nhất vào tháng 4 – 5, lúc cây đang ra hoa, cắt sát gốc; tưới nước, bón phân sau 15 ngày lại thu hoạch được.
Đông y cho rằng, sài đất vị ngọt, hơi chua, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, chữa viêm tấy ngoài da, mụn nhọt, bắp chuối, sưng vú, rôm sảy, chốc đầu, đau mắt, giải độc, cầm ho, mát máu; thường được dùng chữa cảm mạo, sốt, viêm họng, viêm phế quản phổi, ho gà, tăng huyết áp, trĩ rò, phòng sởi, mụn nhọt. Theo kinh nghiệm trong nhân dân và một số bệnh viện ở nước ta, sài đất có tác dụng chữa mụn nhọt, chốc, lở ngứa, đau mắt, viêm bàng quang, viêm tuyến vú, hạ sốt, giảm đau, uống phòng sởi biến chứng… Dùng khô ngày dùng 50g, sắc với 500ml nước, lấy 200ml, chia 2 lần uống trong ngày. Tươi dùng 100g.

2. Các bài thuốc chữa bệnh từ sài đất

- Chữa rôm sảy trẻ em: Sài đất vò nát, pha nước tắm cho trẻ.
-  Chữa sốt cao: Sài đất 20 – 50g, giã nát, pha với nước uống, bã đắp vào lòng bàn chân.
-  Chữa sốt xuất huyết: Sài đất tươi 30g, kim ngân hoa 20g, lá trắc bá (sao đen) 20g, củ sắn dây 20g (có thể dùng lá sắn dây), hoa hòe (sao cháy) 16g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một thang. Nếu sốt cao, khát nhiều, thêm củ tóc tiên (mạch môn) 20g.
-  Chữa viêm cơ (bắp chuối): Sài đất tươi 50g, bồ công anh 20g, kim ngân hoa 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một thang. Kết hợp với sài đất tươi, giã nát, đắp tại chỗ nơi bị sưng đau.
-  Chữa viêm tuyến vú: Sài đất 50g, bồ công anh 20g, kim ngân hoa 20g, thông thảo 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần.
- Chữa viêm bàng quang: Sài đất tươi 30g, bồ công anh 20g, mã đề 20g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần.
-  Chữa nhọt: Sài đất 30g, kim ngân hoa, lá 15g, khúc khắc (thổ phục linh) 10g, bồ công anh 20g. Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần.
-  Chữa mụn, lở, chàm: Sài đất 30g, kim ngân hoa, lá 15g, khúc khắc 10g, ké đầu ngựa 12g, cam thảo đất 16g. Sắc uống ngày một thang. Sài đất giã nát, để đắp lên mụn lở lại càng tốt.
- Hỗ trợ chữa ung thư môn vị: Sài đất 30g, bán chi liên 30g, bạch hoa xà thiệt 30g.
Sắc uống ngày một thang, chia 3 lần.

4 nhận xét:

  1. cây này còn hay gọi là cây hoa khuy áo đúng không ạ. có pải hoa của nó nếu nhai sống thì rất cay không ạ,

    Trả lờiXóa
  2. Cần phân biệt cây sài đất với:
    1. Cây lỗ địa cúc: Còn được gọi là bành kỳ cúc, có tên khoa học là Wedelia prostrata (Hook. Et Arn.) Hemls, thuộc họ nhà Cúc Asteraceae.

    Lỗ địa cúc thì lá ngắn hơn, hoa có màu vàng nhạt, quả bế không thu hẹp ở đầu, khong có lông, đầu cụt, không có vòng lồi lên.

    2. Cây sài đất giả: Có tên khoa học là Lippia nodiflora (L) L. C. Rich., thuộc họ nhà Cỏ roi ngựa Verbenaceae. Ngày xưa Quốc doanh Hà Nội có vài lần thu mua nhầm.

    Cây này có cành gân như vuông, nhẵn và hơi có lông. Lá có hình thìa, mép trên răng cưa, mép dưới hoàn toàn nguyên, đầu hơi tròn. Hoa màu xanh nhạt, nhỏ, đôi khi màu trắng hoặc vàng hồng, mọc ở nách lá thành bông, ban đầu hình đầu, khi kết quả thì dài ra giống hình bắp ngô nhỏ dài từ 1-1,5cm. Quả khô thì có màu nâu đen.

    Cả 2 cây trên cùng được dùng làm thuốc điều trị một số bệnh, rất giống sài đất nên cần quan sát kĩ.

    Trên đây là toàn bộ thông tin về cây sài đất mà chúng tôi sưu tầm được, bạn đọc dựa vào đó để tham khảo. Tuy nhiên, việc áp dụng theo không nên tùy ý và cần hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng. Xin chân thành cảm ơn!

    theo miêu tả, hình ảnh bạn cung cấp là cây sài đất giả nhé. cái này ngoài ruộng khá nhiều. còn nhà mình trồng cây sài đất không phải loại này. thanks

    Trả lờiXóa
  3. Hình minh họa không đúng sài đất đây. Đó là cây cỏ mui.

    Trả lờiXóa
  4. Vườn nhà mình có cây tương tự hình minh họa, mình cũng nghĩ là sài đất nhưng xem hình google thì thấy khác. Không biết có dùng được không.

    Trả lờiXóa