Hoàng liên gai

Cây thuốc Nam “Hoàng liên gai” còn có tên gọi khác là Hoàng mộc, Hoàng mù, thuộc họ Hoàng liên gai. Cây mọc hoang, được trồng ở nhiều vùng núi cao.
Mô tả: Cây bụi, cao 2-3m. Gỗ thân và rễ màu vàng. Cành có gai chẽ ba mọc dưới các cụm lá. Lá thuôn nhọn, cứng, mặt trên bóng mọc tụ tập 3-5 cái, mép khía răng nhọn sắc. Hoa nhỏ màu vàng mọc ở giữa các cụm lá. Quả mọng, màu đỏ sau đen, hạt nhỏ.
Bộ phận dùng: Rễ cắt ngắn, phơi sấy khô.
Thành phần hóa học chính: Alcaloid, chủ yếu là berberin, palmatin, columbamin…
Công dụng: Hoàng liên gai là thuốc bổ đắng, chữa tiêu hóa kém, viêm loét dạ dày. Chữa lỵ, viêm ruột, ung nhọt, lở ngứa, miệng lưỡi lở, chảy máu cam, trĩ. Chữa các triệu chứng của huyết áp cao như hoa mắt, nhức đầu, chóng mặt. Rượu Hoàng liên gai chữa đau răng…
Cách dùng, liều lượng: 2-12g một ngày, dạng thuốc sắc, cao lỏng, thường dùng kết hợp với các vị thuốc khác.

Bài thuốc Nam:
1.    Chữa lỵ cấp tính ở lỵ do amip, đau quặn bụng, mót rặn nhiều, đại tiện ra máu dịch nhầy, có sốt, sợ lạnh: Hoàng liên gai, Nha đảm tử, Hạt dưa hấu, Bồ kết, Hạt cau, Đại hoàng mỗi vị 20g. Tán bột, uống mỗi ngày 20g, chia làm 2 lần uống.
2.    Lỵ do hàn thấp ở lỵ amip bán cấp, phân có nhiều chất nhầy, ít máu, còn gọi là bạch lỵ: Hoàng liên gai, Nha đảm tử, Binh lang, Trần bì, Ngô thù du mỗi vị 100g. Tán bột làm viên, ngày uống 20g.
3.    Chữa viêm gan cấp tính: Rễ Hoàng Liên gai 15g, thân hoặc rễ Hoàng liên ô rô 25g, Nhân trần 15g, sắc uống. Trường hợp da vàng dùng Đinh lịch tử 4g, Long đởm thảo 4g, Sơn chi tử 6g, Nhân trần 6g, Hoàng cầm 6g. Sắc uống mỗi ngày một thang.
4.    Chữa đau răng: Rễ Hoàng liên gai 10g, rượu trắng 100ml, ngâm trong 7-10 ngày. Dùng rượu này chấm vào nơi răng đau.